تربیت نیروی متعهد و متخصص - رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی در این همایش که با حضور آیت ا... علم الهدی امام جمعه مشهد، دکتر علوی قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی و استادان برجسته حوزه برگزار شد، گفت: خروجی دانشگاه اسلامی باید متناسب با بیانات و انتظارات رهبر معظم انقلاب باشد و در دانشگاه علوم اسلامی رضوی این مهم با جدیت دنبال می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین محمدباقر فرزانه افزود: پیدایش انقلاب ما بر اساس یک نظام مبتنی بر دین بود و روحانیان نقش عمده‌ای در شکل‌گیری انقلاب اسلامی داشتند.
وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه خروجی یک دانشگاه باید جوانی مؤمن و دارای روح متعبد و ذاکر باشد، گفت: حال باید ببینیم خروجی دانشگاه‌های ما به این سو حرکت کرده است یا خیر.
وی با بیان اینکه هر قدر ظرفیت داریم باید برای تبلیغ و ترویج معارف اسلامی به کار بریم، تصریح کرد: کار فرهنگی، کاری سخت، ظریف و خوش عاقبت است، زیرا هدف آن انسان سازی است و این سخت‌ترین کاری است که انبیا و اوصیا، بخصوص پیامبر(ص) به عهده داشتند.
وی همچنین با بیان اینکه پرونده دانش آموختگان این دانشگاه بررسی و طلبه‌ها و استادان جوان حوزه‌های علمیه را گردهم آوردیم، گفت: نتیجه بررسی ما از بین بیش از 200 دانش آموخته این دانشگاه، 308 طلبه جوان است که به صورت رسمی استادان حوزه‌های علمیه در کشور هستند؛ آن هم بدون کمترین ضعف در تدریس.
رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اشاره به حمایتهای بی‌دریغ و راهنماییهای آیت ا... واعظ طبسی تولیت آستان قدس رضوی اذعان داشت: با دید فرهنگی که ایشان دارند، حجت بر ما تمام است و امیدوارم بتوانیم در پیشبرد اهداف خود موفق باشیم.
فرزانه بااشاره به برنامه‌ریزی ویژه برای شکوفایی استعدادهای برتردانشگاه، تصریح کرد: 250 نفر از دانشجویان این دانشگاه استعداد برتر هستند که این افراد در 83 گروه سه تا پنج نفره زیر نظر استادان برجسته به طور مستقیم مباحث فقه واصول را آموزش می‌بینند.وی اظهار داشت: همه دانش آموختگان این دانشگاه در کنار دروس جاری، بر یک درس حوزه تسلط کامل دارند و خوشبختانه تلفیق واحدهای درسی حوزه و دانشگاه در دانشگاه علوم اسلامی رضوی باعث شده که طلبه جوان این مرکز از همه طلبه ها، طلبه تر و از همه دانشجویان، دانشجوتر باشد.
وی گفت: در آینده نزدیک دو همایش دیگر با موضوع راهکارهای جذب دانش آموختگان این مرکز آموزشی در هیأتهای علمی دانشگاه‌ها و بررسی عملکرد قضات دانش آموخته این مرکز در جامعه برگزار می‌شود.
وظیفه اصلی حوزه‌ها چیست؟
استاد عالی حوزه علمیه قم نیز در «همایش استادان دانش آموخته دانشگاه علوم اسلامی رضوی در حوزه‌های علمیه» گفت: حوزه علمیه تنها یک نهاد آکادمیک نیست، بلکه رسالت پیامبران، ائمه و معصومین(ع) را بر عهده دارد و باید به تبیین و تبلیغ دین و پاسخگویی به مشکلات و شبهات فکری و دینی بپردازد.
حجت الاسلام والمسلمین جواد مروی تصریح کرد: پیش از انقلاب اسلامی با تمام فراز و نشیبهایی که در حوزه های علمیه با آنها مواجه بودیم، توانستیم به نیازهای محدودی که درآن زمان وجود داشت، پاسخ دهیم، اما امروزه مسؤولیت حوزه های علمیه نسبت به پیش از انقلاب سنگین تر است و فعالیتهای حوزه باید به مراتب گسترده تر باشد، زیرا امروز مخاطب حوزه های علمیه نخبگان، اندیشوران و فرهیختگان جهان هستند.
استاد عالی حوزه علمیه قم در رابطه با نقش فعال و مهم فقها در حوزه علمیه، ابراز داشت: اگر حوزه های علمیه را همچون جورچین بزرگی درنظر گیریم، بدون شک قطعه مهم و برجسته آن استادان حوزه های علمیه هستند که رسالت بسیار سنگینی بر عهده دارند.
وی ادامه داد: تاریخ گواه است که عالمان بزرگ شیعه دردفاع ازمکتب شیعی تلاشهای بسیاری درمباحثه‌ها و جدلهای فکری داشتند که اگرحوزه فعالیت این فرهیختگان گسترده‌ترمی‌شد، اکنون اسلام شرق وغرب رافرا گرفته بود.
این استاد برجسته حوزه بیان کرد: اکنون این مطالبه نسبت به استادان حوزه‌های علمیه برای تبیین مباحث مرتبط با مکتب شیعی درکشورهای مختلف اروپایی وآمریکایی وجود دارد و به این نیاز باید پاسخ داده شود.
مدرس حوزه علمیه قم همچنین «داشتن علو همت»، «توجه به نیاز مخاطب» و «توجه به معنویت» را سه نکته اساسی در خصوصیات اخلاقی استادان حوزه‌های علمیه کشور دانست.
حجت الاسلام و المسلمین جواد مروی بیان داشت: در گذشته نکات بسیار اساسی در حوزه های علمیه و در بین علمای ما وجود داشت که زبانی و عملی بر آنها تأکید و در ذهن خود و دیگر طلبه‌ها نهادینه می‌کردند.
وی با بیان اینکه یکی از این موارد همچنانکه امام سجاد (ع) فرمودند: «من الهمم اعلا» داشتن «علو همت» است، گفت: اکنون ما باید به عنوان طلاب و فرهیختگان حوزه های علمیه در دروس حوزه شرکت و جزییات این بحث را به صورت بارز و ملموس مطرح کنیم.
نمونه عالی «علو همت»
این مدرس حوزه علمیه قم به مرحوم آیت ا... حاج شیخ هاشم قزوینی و تأثیر وی بر تربیت استادان بزرگ در حوزه های علمیه اشاره کرد و افزود: آن قدر فضای تعلمی و تربیتی ایشان مؤثر بود که امروز حوزه علمیه نجف، قم و مشهد در کرسی‌های تدریس و اداره حوزه علمیه، از مباحث ایشان استفاده می‌کنند و آیت ا... قزوینی شاگردان صاحب نفسی، همچون امام خامنه ای، آیت ا... سیستانی و وحید خراسانی را به اسلام تحویل دادند که اکنون مشغول تبلیغ و تدوین اندیشه های اسلامی در کشور هستند.
وی به بی هوش شدن شیخ هاشم قزوینی هنگام تدریس در سالهای قحطی اشاره کرد و گفت: آنچه موجب شد شیخ هاشم قزوینی به چنین استاد برجسته‌ای تبدیل شود، علو همتی است که در این مرد وجود داشت. او به محض به هوش آمدن مباحثه را از همان جا که قطع شده بود، ادامه می‌دهد و از گرسنگی و ضعف گله‌ای نکرد.
وی همچنین به خاطره‌ای از آیت ا... العظمی خویی اشاره کرد و گفت: ایشان در جلسه‌ای در باره آیت ا... سیدعلی شاهرودی و صاحب «الدراسات» که از برجستگان حوزه بودند، گفت: سیدعلی شاهرودی از افتخاراتش این بود که 20 سال در فقه و اصول من (آیت ا... العظمی خویی) شرکت کرده و در عین حال یک روز درس را تعطیل نکرده است.
توجه به نیاز مخاطب
این مدرس حوزه علمیه با انتقاد از برخی از طلبه‌ها در ضعف نشان دادن در یادگیری گفت: پس از علو همت، آنچه که مورد توجه استادان و فرهیختگان است، محوریت آموزشی و پژوهشی و هم آوردی با نیازهای مخاطبان است.
حجت الاسلام مروی ادامه داد: درست است که دروس حوزه علمیه را قوی بخوانیم و ادبیات را در حد علی یاد بگیریم و اصول کاربردی را قوی و ژرف مسلط باشیم؛ اما این نکته را نیز باید دقت کنیم که از این دستاوردهای بزرگ اگر برای رفع مشکلات فکری مخاطبان خود استفاده نکنیم، دچار مشکل شده ایم.
وی با انتقاد از برخی افراد که می‌گویند، توجه به نیاز مخاطب، توجه به دروس حوزه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: اینکه برخی این چنین عقیده‌ای در خصوص مباحث فقه دارند، از جهالت آنهاست، ما باید به صورت کاربردی آنچه را که می‌آموزیم، در راه نیاز جامعه صرف کنیم.این مدرس حوزه علمیه قم به جلسه استادان و دانشمندان در آکسفورد اشاره کرد و افزود: امروز در دانشگاه آکسفورد استادان بحث منطق رفتار را مطرح می‌کنند و این در کنار منطق گفتار براساس بایدها و نبایدهاست.
وی ادامه داد: استادی در آکسفورد با پنج دانشجو مباحثی را مطرح می‌کند که همان الزام به مقدمات حوزه علمیه ماست، پس ببینید آنچه را که ما در اینجا به روی آن بحث می‌کنیم تا دل غرب نفوذ پیداکرده و آنجا نیز به این مباحث توجه نشان داده می‌شود.
نمونه‌ای دیگر
وی به حوزه علمیه نجف اشاره کرد و افزود: در یک زمان مرحوم آیت ا... جواد بلاغی در حوزه علمیه قم پرورش پیدا می‌کند، اگر حاشیه رسایل ایشان را خوانده باشید، به عمق مسایل اصولی که انسان با آنها درگیراست، پی می‌برید.
حجت الاسلام و المسلمین مروی ادامه داد: یک مجتهد ژرف اندیش دین را آورده و براساس نیاز مخاطب آن را خرج می‌کند زمانی که آیت ا... جواد بلاغی احساس می‌کند یهودیت و مسیحیت مشغول به کارشده‌اند، تلاش می‌کند، تا زبان عبری را بیاموزد؛ اما یهودیان این زبان را به کسی یاد نمی دهند.
وی گفت: زمانی که آیت ا... بلاغی متوجه حرکت یک فرد وهابی در زیر سؤال بردن مهدویت در بغداد می‌شود، به مکان منبر رفتن او می‌رود و قصیده‌ای را در وصف امام زمان در آن مکان می‌خواند و آن فرد را جهت اثبات حقانیت حضرت مهدی (عج) به مباحثه دعوت می‌کند.
این مدرس گفت: اما شخص دیگری نیز درهمان بغداد کتاب «خیر المقال» را می‌نویسند که در این کتاب می‌خواهد ثابت کند که استفاده کردن از قاشق و چنگال حرام است یا حلال، دعا کنید خیر المقال ننویسید و در اوج نیاز کشور به فهم و بصیرت شما دچار بی بصیرتی و دور ماندن از زمان خود نشوید.
حجت الاسلام جواد مروی با توجه به اینکه نکته سوم در ایجاد تحرک معنوی در استادان حوزه های علمیه «توجه به معنویت و تهجد» است، گفت: چقدر به قرآن و ادعیه توجه داریم و تا چه اندازه آن را در زندگی خود بازتاب می‌دهیم.
وی با انتقاد از بی توجهی برخی طلبه‌ها از جایگاه قرآن و ادعیه اسلامی بیان داشت: فردا برای من و شما علمای بزرگ را نمی آورند؛ بلکه اقبال لاهوری را در مقابل می‌گذارند و ما در برابر او توان پاسخگویی نداریم.
نفس خود ناکرده تسخیر‌ای فلان / چون کنی تسخیر نفس دیگران
نفس را اول ببر دربند کن / پس برو آهنگ وعظ و پند کن
منبری بگذار بهر خود نخست/ وانگهی بَرجِه به منبر تند وچست
آتشی در دل برافروز آنگهی /گرم کن هنگامه وعظ‌ای رهی
تا ز سوز دین نگردد دل کباب / دم نگردد گرم‌ای عالی جناب
خاطره‌ای از لاهور
این مدرس حوزه به خاطره‌ای از سفر لاهور اشاره کرد و افزود: سر قبر اقبال یک قرآن بزرگ گذاشته شده است که زمانی که قرآن را باز می‌کنید، صفحاتی را می‌بینید که انگار در آب افتاده و بیرون آورده شده و خشک شده است. حجت الاسلام مروی افزود: مطالعه کردم که علت این آشفتگی قرآن چیست. در اطلاعاتی که از شرح حال او و از اطرافیان پرسیدم، این بود که اقبال بیش از 12 سال در آکسفورد زندگی کرده است. 6 سال درس خوانده و 6 سال آخر را تدریس می‌کرده و در شرح حال خودش نوشته بود که در آکسفور کارم این بود که هر روز صبح یک جزء قرآن می‌خواندم و قصیده‌ای در رابطه با امیرالمومنین علی (ع) که خودم را سروده بودم، جهت استمداد از روح حضرتش می‌خواندم.
ای سر خط وجوب و امکان / تفسیر تو آیه های قرآن
ای ماهی نقش باطل من / وی فاتح خیبر دل من
وی ادامه داد: رفیق هم اتاقی اش می‌نویسد، زمانی که اقبال قرآن می‌خواند، آن چنان گریه می‌کرد که قطرات اشک بی وقفه بر صفحه قرآن می‌ریخت و من به عنوان یک عالم حوزه علمیه در قرآن از اینکه این چنین اقبال بااشکهایش قرآن را آشفته کرده بود که گویی درحوض آبی افتاده و بیرون کشیده بودند، از خودم بی نهایت خجالت کشیدم.
این مدرس ادامه داد: من نمی‌دانم که فردا که اقبال را بیاورند و بگویند، او در اروپا شرایطش در فهم قرآن این چنین بود و شما در کنار قبر امام رضا (ع) قرآن را از یاد بردید، ما چه پاسخی برای گفتن خواهیم داشت.
وی در پایان بااشاره به حدیثی از امام رضا (ع) که فرمودند: «همسایگی نعمت را گرامی بدارید...» گفت: من نقدها را قبول دارم، عملکرد برخی مسؤولان در برخی جاها جای نقد دارد؛ اما اصل انقلاب، اصل اسلام و اصل ولایت فقیه است که هر انسان عاقلی باید از آن دفاع کند؛ در غیر این صورت این نعمات بزرگ از دست ما می‌رود.
